Sayıştay'ın 'Torbalı' raporu: Şirket borçları, işgaller ve ruhsatsız işletmeler!

Belediyelerin 2024 yılı Sayıştay raporları belli oldu. Torbalı Belediyesi için hazırlanan rapor, hem mali yapıya hem de idari işleyişe dair çarpıcı bulgular ortaya koydu. Raporda belediye şirketlerinin borç yükü, izinsiz yapılaşmalar, ruhsatsız işyerleri, düşük tahsilat oranları ve mevzuata aykırılıklar tek tek sıralandı.

Belediye şirketi borç batağında: 468 milyon prim borcu

Raporda en dikkat çeken başlık, belediyenin personel temin ettiği şirkette yaşanan sürdürülemez prim borçları oldu.
Sayıştay’ın tespitine göre:

- Şirketin prim borcu: 468.268.295,45 TL

- Belediyenin şirkete olan borcu: 140.238.155,80 TL

Borcun sürekli artmasının sebebi, belediyenin hakediş ödemelerini eksik yatırması olarak gösterildi. Yetersiz bütçe nedeniyle şirket maaş ödemeleri için gereken tutarı karşılayamıyor, prim borcu her ay katlanarak büyüyor.

Raporda şu uyarı yer aldı:

“Şirketin mali gücü bu borçların faizlerini dahi ödemeye yetmemektedir.”

Sayıştay çözüm olarak:

- Prim borçlarının ana paralarının yapılandırılmasını,

- Belediyenin şirketine geçmiş borçlarını ve hakedişleri tam olarak ödemesini,

- Şirketin sürdürülemez borç yükünden arındırılmasını önerdi.

Elektrik trafoları ve taksi durakları ‘işgalci’ çıktı

Torbalı sınırlarındaki elektrik trafolarının belediye izni olmaksızın belediye arazilerine yerleştirildiği tespit edildi. Ayrıca bu alanlar için ecrimisil tahakkuku yapılmadığı belirlendi.

Benzer durum taksi duraklarında da ortaya çıktı:

- Taksi durakları ihalesiz şekilde kullandırıldı.

- Hiçbir duraktan ecrimisil tahakkuk ve tahsilat yapılmadı.

- Durakların belediye arsalarına izinsiz yerleştiği kaydedildi.

Yeşil alan ve yol alanları işgal edildi

Uygulama imar planında yeşil alan ve yol olarak ayrılan kamusal bölgelerle ilgili ibare de dikkat çekti. Bazı kamusal bölgelerin bazı özel kişiler tarafından işgal edildiği belirtilirken, buralara imar mevzuatına aykırı yapı dikildiğinin de tespitinde bulunuldu.

Strateji Geliştirme Müdürlüğü var, ama faaliyet yok

Belediyede Strateji Geliştirme Müdürlüğü kadrosunun bulunduğu ancak hiçbir faaliyet yürütmediği Sayıştay kayıtlarına geçti. Raporda müdürlüğün etkin hale getirilmesi gerektiği belirtildi.

Kiraya verilen işyerleri ruhsatsız çıktı

Sayıştay denetimi, belediyenin kiraya verdiği ve ruhsata tabi olan pek çok işyerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığını ortaya çıkardı.

Personel gideri yasal sınırı aştı: Oran yüzde 58,46

Belediyelerin personel giderleri için belirlenen yasal sınır %40 olmasına rağmen Torbalı Belediyesi’nin oranı %58,46 olarak hesaplandı. Bu durum, belediyenin mali sürdürülebilirliği açısından kritik risk olarak nitelendi.

İşçilere mevzuata aykırı fazla mesai

Raporda, belediye işçilerine bir yıl içinde kanuna aykırı şekilde 270 saatin üzerinde fazla mesai yaptırıldığı belirtildi.

Ek olarak:

- İşçilerin yıllık izinleri düzenli kullandırılmadı.

- Fazla mesai yapılan işçi sayısı ve çalışma saatleri kayıt altına alınmadı.

Tahsilat oranları alarm veriyor

Belediyenin gelir performansı da raporda eleştirilen başlıklar arasında yer aldı.

Tahsilat oranları:

- Para cezaları: %39

- Eğlence vergisi: %41

Ayrıca:

- Yapı ruhsatı ve yapı kullanım belgesi olmayan binalardan emlak vergisi alınmadığı,

- Bazı işyerlerinden çevre temizlik vergisi tahakkuku yapılmadığı ortaya çıktı.

Yol, park ve meydanlara yapı kayıt belgesi alındı

Rapora göre Torbalı Belediyesi, kamuya ait yol, meydan ve park alanları için yapı kayıt belgesi aldı.
Sayıştay, bunun imar mevzuatına aykırı olduğuna dikkat çekti.

Büyükşehir’den kazı bedelleri tahsil edilmedi

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Torbalı Belediyesi’ne 2020 yılı ve öncesine ait kazı bedellerini göndermediği, Torbalı’nın ise bu bedelleri takip edip tahsil etmediği tespit edildi.

Sayıştay, belediyeyi kazı bedellerinin takibi için işlem yapmaya çağırdı.

Katı atık bedelleri su abonesi olmayanlara hesaplanmadı

İlçede katı atık bertaraf bedelleri su faturaları üzerinden tahsil ediliyor.
Ancak denetime göre:

- Su aboneliği olmayan işyerleri için hiçbir bedel hesaplanmadı.

Bu nedenle Sayıştay, yeni bir hesaplama yöntemi geliştirilmesini zorunlu gördü.