Yeni seçim sistemiyle neler değişti?
Seçim ve Siyasi Partiler Yasa Teklifi Meclis'e sunuldu. AK Parti ve MHP'nin hazırladığı 15 maddelik teklife göre seçim barajı yüzde 7'ye düşecek. D'Hont sistemini yeniden düzenleyen teklifle, ittifakla barajı geçecek oy oranı düşük partilerin milletvekili çıkarması zorlaştı. Siyasi Bilimci Edgar Şar, yeni sistemin 2023 seçimlerinde Millet İttifakı'nı zora sokabileceğini söylerken, gazeteci Gökhan Özbek, "2018 sonuçlarına göre en az muhalefetin 23 vekili Cumhur'a geçiyor" dedi.
AK Parti ve MHP Seçim ve Siyasi Partiler Yasa Teklifi'ni TBMM'ye sundu. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Meclis’te yaptıkları basın toplantısıyla teklifin ayrıntılarını açıklarken, yeni sisteme göre seçim barajı yüzde 10'dan yüzde 7'ye çekilecek. Meclis’te grup kurma şartını kaldıran teklif yasalaşırsa, partilerin seçimden 6 ay önce 41 ilde örgütlenmesi gerekecek. Her partinin oy oranının esas alınacağı d’Hont modeli uygulanacak. Küçük partiler ittifakla barajı geçse bile vekil çıkarmakta zorlanacak.
SON DAKİKA | YENİ SEÇİM SİSTEMİYLE NELER DEĞİŞECEK?
Milletvekili Seçimi Kanunu, Siyasi Partiler Kanunu, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Kanunu ile Mahalli İdareler ve Mahalle Muhtarları Seçimi Kanunu’nda değişiklikler öngör teklif 15 maddeden oluşuyor. Teklifle, yüzde 10 olan seçim barajı yüzde 7’ye düşürülecek.
PAKETİN SÜRPRİZİ
Seçim bölgelerinde her partinin kendi oy oranında vekil çıkarmasını sağlayan ‘D’Hondt sistemine dönüldü. Buna göre, partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy oranı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek. Mevcut uygulamada ise partilerin seçim çevresinde çıkarabilecekleri milletvekili sayısının hesaplanmasında, ittifakın aldığı toplam geçerli oy sayısı dikkate alınıyordu.
Oy oranı düşük partilerin vekil çıkarma ihtimali azaldı. Bu adım ‘muhalefet üzerinde ortak liste baskısı’ olarak yorumlandı.
"EN AZ 23 KOLTUK CUMHUR TTİFAKI'NA GEÇİYOR"
Karar Gazetesinde yer alan habere göre; Siyasi Bilimci Edgar Şar, ittifak içi partilerin koltuğa dönüşmeyen oyların anlamının kalmadığını söyledi. 24 Haziran’da CHP’nin bu yolla Elazığ ve Kahramanmaraş’ta vekil çıkarabildiğini anımsatan Şar “2018’de Cumhur İttifakı’nın da işine yarayan bu usül, yeni partilerin katılımıyla 2023’te muhtemelen daha çok Millet İttifakı’nın işine gelecekti. Belli ki kapsamlı projeksiyonlar yapılmış bu karar için. Ortak listenin bu soruna kesin çözüm olduğuna şimdiden çok emin olmamak lazım. 6 Parti’nin ortak listesi, muhalefeti kampanya yapmaktan alıkoyacak iç tartışmalara yöneltebilir” ifadelerini kullandı. Gazeteci Gökhan Özbek de sosyal medya paylaşımında artık oylarla 2018 kazanılan-kaybedilen vekil sayılarını analiz etti. Özbek “2018 sonuçları baz aldığımızda en az muhalefetin 23 milletvekili AKP-MHP’ye geçiyor. İktidar anayasa değiştirecek 360 gücüne erişmeye çalışacak. Tabi 2018 seçim sonuçlarını yakalarsa” dedi.
VEKİL TRANSFERİNE SON
Bir diğer önemli değişiklikle de siyasi partilerin seçime girebilmeleri için Meclis’te grup kurma şartı kaldırılacak. Böylece partilerin seçime girme şartı olarak sadece en az 41 ilde seçimden 6 ay önce örgütlenmeyi tamamlamaları ve büyük kongrelerini yapmaları şartı aranacak. Böylelikle ‘hülle’ yoluyla milletvekili transferlerinin de önüne geçilecek. Ancak örgütlenmeyi ve büyük kongrelerini üst üste iki defadan fazla ihmal edenler seçime katılma yeterliliğini kaybedecek.
SEÇİM GÖÇÜNE ÖNLEM
Yerel seçimlerle birlikte yapılan muhtarlık seçimleri için akrabasına veya tanıdığına oy vermek amacıyla yaşanan “seçmen göçü”nün önüne geçilecek. Yerleşim yeri adresine göre oluşturulan bir yıl önceki seçmen kütüğüne göre güncelleme işlemleri yapılacak. Yani değişiklikle, seçimlere kısa bir süre kala seçmen kütüklerinin yer değiştirilmesi mümkün olmayacak. Düzenlemeyle seçmen iradesinin sandığa net bir şekilde yansıtılması amaçlanıyor.
Yine adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler, en son seçmen olduğu adrese göre seçmen listelerine kaydedilecek. Bununla da oy kullanma hakkının kaybedilmesinin önüne geçilmesi hedefleniyor.
MUHTARLARA 1 AY ŞARTI
Seçimi kazanan muhtarın seçilme yeterliliğine sahip olduğunu bir ay içerisinde belgelendirmesi gerekecek. Aksi takdirde kendisinden sonra gelen seçilme ehliyetine sahip muhtar adayına mazbata verilecek. Bu düzenlemeyle, muhtarların ara seçime gitmesinin önüne geçilmesi planlanıyor.